Tiền vệ Nguyễn Hoàng Đức từng nhiều lần ôm sầu ở các giải trẻ, nhưng tiến bộ vượt bậc trong năm 2021, thành trụ cột của Việt Nam và đoạt Quả Bóng Vàng.
Một trong những dấu ấn đầu tiên của Hoàng Đức ở sân chơi toàn quốc là cú sút phạt mở tỷ số giúp Viettel hạ SLNA 3-0 tại bán kết U17 Quốc gia 2015. Sau bàn này, Hoàng Đức cùng đồng đội chạy về phía khán giả sân Thống Nhất và giơ tay chào kiểu quân đội. Nhưng khi vào chung kết, anh và một đồng đội sút hỏng trong loạt luân lưu, khiến Viettel thua PVF.
Sự nghiệp của Hoàng Đức vốn nhiều thăng trầm như thế. Nhưng qua mỗi thất bại, anh đều tiến bộ vượt bậc. Chỉ một năm sau giải U17 kể trên, Hoàng Đức góp công lớn giúp U19 Viettel vào chung kết U19 Quốc gia, trước khi thua Hà Nội cũng ở loạt luân lưu. Tiền vệ cao gầy gây ấn tượng mạnh và được chọn là Cầu thủ hay nhất giải, dù Hà Nội khi đó sở hữu Nguyễn Quang Hải, Trần Đình Trọng hay Vua phá lưới Phạm Tuấn Hải.
Thành công ở giải U19 Quốc gia giúp Hoàng Đức được HLV Hoàng Anh Tuấn triệu tập lên đội tuyển cùng lứa. Dù vậy, sau một giải giao hữu tại Malaysia, Hoàng Đức bị gạch tên khỏi đội hình dự VCK U19 châu Á 2016 ở Bahrain. Anh không cạnh tranh được vị trí với những tiền vệ trung tâm khác như Bùi Tiến Dụng, Phan Thanh Hậu, Trương Văn Thái Quý, Triệu Việt Hưng, Lương Hoàng Nam hay Tống Anh Tỷ. Tuy nhiên, cả sáu cầu thủ này đến nay đều chưa được khoác áo đội tuyển quốc gia, trong khi Hoàng Đức đã là trụ cột.
Tại giải U19 châu Á 2016, Việt Nam gây tiếng vang khi hạ chủ nhà Bahrain ở tứ kết, để giành suất dự VCK U20 World Cup 2017 tại Hàn Quốc. Và những nỗ lực của Hoàng Đức sau đó, trong thời gian chuẩn bị cho giải, giúp anh được điền tên vào danh sách đi World Cup. Trong trận ra quân gặp New Zealand, Hoàng Đức vào thay người và đệm bóng vọt xà trước cầu môn trống ở phút 86, khi tỷ số là 0-0. Đây là cơ hội tốt nhất để Việt Nam ghi một bàn tại giải, nhưng tiền vệ người Hải Dương thất bại. Anh gào lên vì tiếc nuối, và nằm gục xuống sân.
Vài năm sau, nhiều người vẫn còn nhắc tới pha bỏ lỡ này, khi Hoàng Đức đã bắt đầu thi đấu chuyên nghiệp cho Viettel từ giải hạng Nhất. Anh là trụ cột đưa Viettel lên V-League từ mùa 2019. Khi đội bóng quân đội vô địch V-League 2020, Hoàng Đức ghi hai bàn qua 17 trận. Nhưng cũng như ở đội tuyển quốc gia hiện tại, đóng góp của anh không chỉ dừng ở số bàn thắng.
Với chiều cao 1m83 và kèo trái dẻo, Hoàng Đức thường tự tin giữ và kéo bóng lên trên. Anh cũng không ngần ngại che chắn hay rê bóng qua người để châm ngòi cho một đợt tấn công của đội nhà. Khả năng phòng ngự của Hoàng Đức cũng dần được cải thiện nhiều mặt, từ phán đoán cắt bóng đến tranh chấp tay đôi.
Hoàng Đức ngày càng thăng tiến, người hâm mộ càng ít nói về pha bỏ lỡ ở Cheonan năm 2017. 2019 là năm bước ngoặt với Hoàng Đức ở cấp U23. Gạt đi nỗi buồn vắng mặt ở U23 châu Á tại Trung Quốc và Asiad ở Indonesia một năm trước đó, Hoàng Đức chơi rực sáng giúp Việt Nam lần đầu đoạt HC vàng bóng đá nam SEA Games. Anh đứng đầu đội bóng ở các thống kê như tỷ lệ chuyền chính xác 90%, tỷ lệ chuyền chính xác dưới áp lực 87% hay 21 lần qua người thành công. Tuyệt phẩm sút xa của Hoàng Đức ở phút bù hiệp hai trận gặp Indonesia tại vòng bảng là bàn thắng quan trọng trên đường đội bóng tới vinh quang.
Giới chuyên môn đều đoán được một ngày nào đó, Hoàng Đức sẽ thành trụ cột đội tuyển. Nhưng, ít ai ngờ điều đó lại đến sớm như vậy với tiền vệ Hải Dương. Chấn thương gãy chân của Đỗ Hùng Dũng ở V-League tháng 3/2021 mở ra cơ hội đá chính cho Hoàng Đức. Anh chơi cả ba trận cuối vòng loại thứ hai World Cup 2022 - khu vực châu Á, dù trước đó chỉ đá chín phút cho đội tuyển. Ngay lập tức, Hoàng Đức chiếm suất đá chính, và dần tạo dựng được chỗ đứng trong lòng HLV Park Hang-seo.
Trong năm 2021, Hoàng Đức chơi 17 trận của đội tuyển Việt Nam, trong đó sáu trận AFF Cup và 11 trận vòng loại World Cup. Anh đá chính tới 15 trận, ghi một và kiến tạo ba bàn. Cũng như khi vượt qua Quang Hải để giành danh hiệu Cầu thủ hay nhất giải U19 quốc gia 2016, lần này Hoàng Đức tiếp tục vượt mặt đàn anh ở cuộc bầu chọn Quả Bóng Vàng 2021 (466 điểm so với 372 điểm).
Ở tuổi 24, Hoàng Đức không còn quá trẻ, khi đã là trụ cột đội tuyển. Dù vậy, anh vẫn còn nhiều điểm để tiếp tục cải thiện, đặc biệt là khả năng tranh chấp bóng bổng. Tiền vệ này cũng có thể tiến bộ hơn ở khả năng kéo bóng, chia bài, hay góp công trực tiếp vào các bàn thắng bằng cách thâm nhập cấm địa nhiều hơn như thủ quân Hùng Dũng thường làm.
Trận thắng Trung Quốc 3-1 hôm mùng một Tết Nhâm Dần là lần đầu Hoàng Đức, Quang Hải và Hùng Dũng cùng thi đấu cho tuyển Việt Nam. Cả ba đều gây ấn tượng và hứa hẹn sẽ còn sát cánh bên nhau ở những trận đấu tiếp theo.
Xuân Bình