Câu thành ngữ "Nói thì dễ, làm mới khó" được minh chứng tỏ tường qua sự nghiệp huấn luyện ngắn ngủi của cựu danh thủ Gary Neville ở Valencia.
Trong bốn năm kể từ khi treo giày năm 2011, cựu hậu vệ Man Utd là một bình luận viên xuất sắc của đài Sky Sports. Với kiến thức sâu rộng về bóng đá thể hiện trên truyền hình và mối quan hệ bạn bè thân thiết với ông chủ Peter Lim của Valencia, Neville được bổ nhiệm làm HLV trưởng đội bóng Tây Ban Nha tháng 12/2015.
 |
|
Neville ra mắt trên cương vị HLV trưởng Valencia hôm 15/12/2015. Ảnh: EFE. |
Nhưng chỉ sau bốn tháng ngắn ngủi, Neville phải rời sân Mestalla không kèn không trống. Dưới trướng Neville, Valencia trải qua một trong những giai đoạn đáng quên nhất lịch sử đội bóng. Họ bị loại khỏi vòng bảng Champions League trước khi tiếp tục bị Atheltic Bilbao hất văng khỏi Europa League. Tại Cup Nhà Vua Tây Ban Nha, Valencia bị loại một cách đáng xấu hổ ở bán kết với tổng tỷ số 1-8 trước Barca. Cơ hội vào chung kết của Valencia thực chất đã sớm bị Barca thổi bay ngay từ trận lượt đi với tỷ số huỷ diệt... 7-0.
Tại đấu trường chính La Liga, Valencia của Neville trải qua chuỗi chín trận liền không thắng sau khi ông nắm quyền. Khi Neville bị sa thải ngày 30/3/2016, đội bóng chỉ thắng ba trong 16 trận tại La Liga và xếp thứ 14, hơn vị trí xuống hạng vỏn vẹn sáu điểm. Năm 2019, Neville từng khẳng định ông không còn nghĩ tới việc trở lại băng ghế chỉ đạo: "Tôi hứng thú làm việc trong ban lãnh đạo hoặc khía cạnh kinh doanh bóng đá. Đó là mặt mà tôi yêu thích ở môn thể thao này. Tôi thích xem các trận đấu, nhưng không còn muốn nhúng tay vào công tác chuyên môn. Tôi đã hoàn tất phần đời dành cho sân cỏ và cần bước sang trang mới".
Mới đây, trong mục "Off Script" của trang Sky Sports, Neville đã bộc bạch về quãng thời gian tại Valencia và những bài học ông rút ra. Trong bốn tháng đó, dấu ấn chiến thuật mà Neville nhớ nhất là... và tưới sân để cản bước những siêu sao Cristiano Ronaldo và Gareth Bale của Real Madrid, trong trận hòa 2-2 ở La Liga.
Phần còn lại là những sai lầm, khi ngay từ khi lên nắm quyền, Neville đã bỏ qua tai lời khuyên của người thầy cũ Alex Ferguson. Thời còn làm HLV Man Utd, Sir Alex từng không ít lần đưa ra những quyết định khó khăn và gây bất ngờ với nhiều người. Chính Neville cũng từng trải nghiệm điều này, khi thế hệ vàng 1992 của ông được tạo điều kiện để trở thành những trụ cột mới sau khi Sir Alex để những ngôi sao Mark Hughes, Paul Ince và Andrei Kanchelskis cùng ra đi trong một mùa hè.
Lời khuyên Sir Alex dành cho cậu học trò cũ những ngày đầu lên làm huấn luyện viên là hãy thải loại những cầu thủ không còn đặt tâm trí ở đội bóng. Neville thuật lại lời khuyên của ông thầy: "Hãy chào tạm biệt họ đi, con trai ạ. Hãy biết bảo vệ bản thân mình và chỉ giữ lại những người trong phòng thay đồ cùng nhìn về một hướng như con".
 |
|
Những bài học về kinh nghiệm quản trị đội bóng của Alex Ferguson không được Neville áp dụng triệt để ở Valencia. Ảnh: PA. |
Khi đó, Neville nhận thấy rõ có những cầu thủ Valencia không còn muốn ở lại CLB. Nhưng thay vì nghe lời Sir Alex, ông lại cố gắng thuyết phục họ ở lại tới cuối mùa giải. Ông thừa nhận: "Không nghe lời thầy là một trong những khoảnh khắc thiếu không ngoan nhất của tôi. Tôi luôn nhớ về Sir Alex như một người đặc biệt trung thành với các cầu thủ mà quên đi khía cạnh tàn nhẫn của ông ấy. Đó là một sai lầm. Tôi từng nghĩ ông ấy có thể dễ dàng nói vậy bởi ông ấy từng có quyền lực để loại bất cứ ai. Nhưng nếu tôi dám loại bỏ một vài cầu thủ kỳ cựu, phòng thay đồ sẽ khác như thế nào? Hành động của tôi khi ấy thực sự yếu đuối và đáng lẽ phải quyết liệt hơn".
"Tôi đã tự hứa với bản thân ngày rời Valencia là sẽ không bao giờ mềm lòng khi phải đưa ra quyết định quan trọng nữa. Tôi đã mềm yếu trong suốt bốn tháng liền và đánh mất đi sự tự tin. Một sáng tỉnh dậy, tôi thậm chí còn chẳng muốn ra sân tập chỉ đạo và giao hết mọi việc trên sân tập cho các trợ lý. Em trai Phil Neville đã sớm nhìn ra mọi việc và phát cáu với tôi. Cậu ấy nhìn thấy một người mạnh mẽ, kiên cường từ bé đến lớn bỗng gục ngã và nhường quyền dẫn dắt cho người khác".
Sai lầm tiếp theo của Neville là lao ngay vào công việc mà không có sự chuẩn bị: từ ngôn ngữ cho tới chuyên môn. Những HLV thành công ngay mùa giải chính như đầu tiên như Pep Guardiola hay Zinedine Zidane đều đã trải qua thời gian thử lửa ở đội trẻ của Barca và Real, qua đó giúp họ làm quen với công việc huấn luyện hàng ngày chứ không phải sử dụng kinh nghiệm từ thời còn làm cầu thủ. Cả Guardiola lẫn Zidane đều bắt đầu công việc tại mảnh đất họ đã gắn bó nhiều năm là Tây Ban Nha, trong khi Neville vội vã nhận thử thách tại nơi đất khách quê người với vốn kiến thức văn hoá, ngôn ngữ địa phương vô cùng hạn chế.
Ông bộc bạch: "Khi bạn nhận một công việc trong bốn tháng như tôi, bạn sẽ không có thời gian để học ngôn ngữ như tôi đã cố thử. Đáng lẽ ra tôi cần phải mang theo những trợ lý biết nói song ngữ, bởi không đời nào có thể học được một thứ tiếng mới trong bốn tháng. Tôi vốn là một người giỏi giao tiếp, do vậy việc không thể truyền thông điệp tới những người khác nhanh chóng khiến tôi suy sụp."
"Nếu tôi nhận một công việc huấn luyện khác - điều sẽ không bao giờ xảy ra nữa - tôi sẽ mang theo những HLV chuyên môn giỏi nhất để giúp tôi huấn luyện và truyền tải triết lý của tôi tới các cầu thủ. Tôi không có những người với kinh nghiệm hàng trăm giờ trên sân cỏ bên cạnh mình. Steven Gerrard tại Rangers, Ole Gunnar Solskjaer tại Man Utd và Ryan Giggs tại Xứ Wales đều đã làm như vậy. Trong khi đó, tôi lại cố làm mọi thứ. Đó là một suy nghĩ ngây thơ và ngạo mạn".
 |
|
Neville tự nhận sai lầm khi nhận thách thức ở Valencia mà không có sự chuẩn bị thấu đáo. Ảnh: EFE. |
Trên sân cỏ Tây Ban Nha, Neville như cậu học trò đáng thương bị xếp ngồi nhầm lớp với những đàn anh vượt trội về năng lực. Khi đấu Bilbao của Enersto Valverde, Neville cảm thấy ông "như một con rối nhỏ bị đùa giỡn". Valverde thay chiến thuật ba lần trong trận và luôn đi trước ông một bước. Tới trận gặp Atletico Madrid, Diego Simeone đã "hành hạ tôi về mặt bóng đá trong hơn 90 phút".
Khoảnh khắc mà Neville biết mình sẽ mất việc là trận đấu gặp Real Betis trên sân khách. Valencia liên tục đổi sơ đồ, từ 4-3-3 sang 5-3-2 rồi 4-4-2 nhưng vẫn không thể tìm thấy công thức chiến thắng. Cuộc họp đội chính thức đóng sập cánh cửa tại sân Mestalla với Neville. Ông cho biết: "Alvaro Negredo yêu cầu tôi nói bằng tiếng Tây Ban Nha mà không sử dụng phiên dịch. Cậu ấy khẳng định các cầu thủ sẽ giúp tôi nói. Tôi vốn đã gặp vấn đề với sự tự tin vào bản thân và giữa bài nói chuyện, tôi muốn bàn về việc hãy chuyền thật nhiều và đếm 'một, hai, ba'".
"Nhưng tôi lại buột miệng nói 'un, deux, trois' từ những bài học tiếng Pháp ngày bé. Khi nói xong và nhận ra sai lầm cũng là lúc tôi đã cạn khô niềm tin vào bản thân. Vào trận đấu, tôi chỉ còn biết bảo các học trò hãy chơi theo kiểu cổ điển: lao vào đối phương, chơi máu lửa. Khi bạn phải nói vậy, đồng nghĩa với việc bạn đã cạn ý tưởng. Sau khi thua trận, tôi biết rằng mình sẽ bị sa thải. Tôi đã thay đổi chiến thuật liên tục và cố gắng thử những thứ khác nhau. Trong khi đó, các cầu thủ cần một thông điệp thông suốt và niềm tin vào con đường đang đi. Đó là thứ tôi không thể mang tới".
Từ những sai lầm trong công việc huấn luyện, Neville rút ra bài học của cuộc đời. Ông đúc kết: "Khi nhìn vào những lãnh đạo, tôi muốn thấy sự rõ ràng, nhất quán và những hành động cương quyết. Tại Valencia, tôi không có bất cứ điều nào kể trên. Đáng lẽ tôi nên biết mình không đủ tầm tại một đất nước nói một thứ ngôn ngữ khác. Tôi không biết cách thích ứng và chuẩn bị cho bản thân".
"Tôi vốn là người muốn biết mình sẽ làm những gì trong ba năm hay năm năm tới. Hai quyết định theo bản năng kể từ khi treo giày của tôi đều đã thất bại. Từ công việc tại Valencia cho tới việc mở hộp đêm ở Manchester".
 |
|
Neville nhận ra ông không phù hợp với công việc ở Valencia sau khi một phát biểu của trụ cột Negredo trong phòng thay đồ. Ảnh: EFE. |
Nhưng đó vẫn là một trải nghiệm quý giá mà Neville cảm thấy may mắn vì đã xảy ra: "Dù sao, tôi vẫn thích ở Tây Ban Nha. Tôi thích thử thách, thành phố và cả việc tôi đã dám nhận thử thách ấy. Khi nhìn lại quá khứ, điều tệ nhất là bạn đã nói 'Không'. Thật may là tôi đã không bỏ lỡ cơ hội ấy".
Thịnh Joey (theo Sky Sports)