Chỉ cần nghe tiếng gào thét của một chiếc xe F1, mọi vật xung quanh và cả trái tim người hâm mộ có lẽ đều rung chuyển theo. Tuy nhiên, qui định về động cơ năm 2014 đã khiến môn thể thao này mất đi linh hồn của mình.
 |
|
Âm thanh động cơ tạo nên sức hấp dẫn cho trò chơi tốc độ. |
Thông thường, một khán giả ngồi gần đường chạy F1 phải dùng các biện pháp bảo vệ khỏi nguồn âm thanh khổng lồ vượt ngưỡng chịu đựng của tai người từ những chiếc xe đang lao vun vút. Âm thanh ấy được ví như “tiếng thét của các thiên thần” hay “tiếng gầm của đàn sư tử dũng mãnh”. Nó trở thành linh hồn và một phần không thể thiếu giúp F1 trở nên kịch tính.
Lịch sử âm thanh ở F1 đã bắt đầu cách đây hơn 50 năm khi động cơ V6 và V8 được đưa vào sử dụng từ năm 1966. Việc phát minh ra vật liệu chống chịu tốt với tốc độ cao bắt đầu tạo nên cơn sốt động cơ ở F1. Sự cải tiến tăng dần về số vòng quay và mã lực tạo ra âm thanh chói tai của những động cơ hoạt động hết công suất.
Đáng kể đến đầu tiên là động cơ V12 với “dàn hợp xướng” mười hai xi-lanh hoạt động tối đa đem đến cho người xem sự hồi hộp đan xen phấn khích. Âm thanh này được miêu tả là "đập từng nhịp vào lồng ngực người chứng kiến" mỗi khi có một chiếc xe chạy qua. Nó thậm chí dẫn đến những lo lắng rằng “Có khi nào những động cơ ấy vỡ tung với hiệu suất làm việc quá lớn không?”. Tuy nhiên, kể từ khi luật cấm sử dụng động cơ V12 xuất hiện năm 2007, khán giả không còn cơ hội để thưởng thức thứ âm thanh đinh tai này lần nào nữa.
V10 là sự hòa hợp những nốt cao thấp như một bài nhạc hoàn hảo cho đôi tai. Hoạt động với hai xi-lanh ít hơn V12, V10 vẫn đem lại sự thỏa mãn cho người hâm mộ F1. Đa phần nmọi người cho rằng âm thanh của V10 là hay nhất trong bốn loại động cơ V12, V10, V8 và V6 vì nó được cân bằng hoàn hảo, không quá gắt nhưng vẫn đầy uy lực.
 |
|
Thời kì đỉnh cao của Ayrton Senna chứng kiến những âm thanh động cơ “đẹp” nhất trong lịch sử F1. |
Sự thay thế dần động cơ V8 vào năm 2006 nhận được khá nhiều phản hồi tiêu cực từ giới hâm mộ, tuy nhiên so với V6 ở 2014 thì tiếng động của V8 vẫn có thể chấp nhận được. Yếu ớt hơn so với hai gã trên, nhưng vòng quay nhanh hơn và tốc độ sang số cao hơn trước vẫn đem đến sự thú vị cho mức âm thanh có phần khiêm tốn của thế hệ V8 thế kỷ 21.
Gây thất vọng cũng như nhận nhiều nhận xét trái chiều nhất phải kể đến động cơ tăng áp V6 1.5 lít được FIA đưa ra vào năm 2014. Âm thanh V6 nghe như “một chiếc máy hút bụi” phiền nhiễu gây ức chế cho người xem. Họ vốn đã quen với âm thanh có tần suất lớn của các động cơ trước nên cảm thấy như “mất hết kí ức F1” từ trước đến nay. Từ đây, linh hồn của môn thể thao này dường như đã biến mất.
Với cơ chế tăng áp cùng hệ thống tái nạp nhiên liệu, động cơ tăng áp V6 hoạt động mượt mà hơn với sáu xi-lanh nhưng chất lượng âm thanh lại giảm đi đáng kể. Thống kê cho thấy, tiếng động cơ V6 đạt được chỉ khoảng 134dB, thấp hơn V8 trước đó đến 11dB. Theo nguyên lí âm thanh, khi giảm đi 10dB, độ lớn của nguồn âm sẽ giảm đến 50%. Không những thế, âm thanh của V6 còn giảm cả chất lượng. Thay vì tần số nhạy cảm với tai người như V8 (500-1500Hz), tiếng V6 thậm chí còn thua cả tiếng hét của một người trưởng thành. Không có gì lạ khi cả khán giả lẫn các tay đua đã phàn nàn về sự đi xuống trong chất lượng âm thanh của động cơ. Sebastian Vettel từng gọi thứ âm thanh ấy là “đồ bỏ đi” . “Nó chỉ là đồ bỏ đi. Tôi nghĩ điều này có tác động không tốt đối với người hâm mộ. Không còn chút ngoạn mục nào - âm thanh luôn là phần quan trọng nhất”, tay đua người Đức cho hay. Thậm chí, nhân vật chủ chốt ở F1, ông Bernie Ecclestone còn cho rằng, quyết định thay đổi động cơ đã làm phai nhạt màu sắc của Công thức 1.
Video so sánh sự khác biệt lớn giữa tiếng động cơ của V6 và V8
Quyết định thay đổi động cơ của FIA thật sự là một sai lầm lớn. Với một âm thanh khiêm tốn như thế, khán giả không còn cảm nhận được độ kịch tính, nghẹt thở của cuộc đua nữa. Âm thanh ở F1 trở nên thiếu chân thực và không thể phản ánh được tính chất vốn có ở đường đua. Tiếng gào rú của động cơ không còn lên xuống theo từng nhịp điều chỉnh của tay lái. Tiếng động nhức nhối không còn khuếch đại trong không trung. Người hâm mộ không còn cảm nhận được tinh thần cũng như linh hồn của môn thể thao này. Điều này đòi hỏi những người có thẩm quyền phải đưa ra những biện pháp thiết thực.
Năm 2015, FIA cho phép gắn thêm cửa xả nhằm tăng hiệu suất âm thanh cho động cơ. Tuy nhiên, sau rất nhiều nỗ lực của các đội đua, âm thanh từ những chiếc xe vẫn chẳng có gì tiến triển hơn. Thực tế cho thấy, những thử nghiệm đầu mùa cho ra những dữ liệu âm thanh giả lập không khớp với âm thanh trên đường đua. Bài toán âm thanh trở nên khó khăn với các kĩ sư hơn bao giờ hết.
 |
|
Liệu F1 có thể tìm lại linh hồn của mình? |
Tuy nhiên, hy vọng mới lại được mở ra khi mới đây FIA công bố việc phát triển một thiết bị khuếch đại âm thanh sẽ được đưa vào sử dụng trong mùa giải 2017. “Âm thanh tạo ra sẽ không hề giả tạo mà vẫn giữ được tính tự nhiên”, đại diện FIA cho hay. Theo đó, thiết bị này sẽ được gắn vào bộ phận xả của xe nhằm tăng âm lượng nhưng vẫn giữ được nhịp độ hoạt động của động cơ. Chưa biết hiệu quả của thiết bị này ra sao, nhưng chắc chắn các đội đua lại phải ngốn thêm một khoản tiền cho mùa giải sau.
Thảo Giang