Nhật ký của Deportivo La Coruna, biểu tượng oanh liệt của La Liga giai đoạn cuối 1990 - đầu 2000, ghi thêm một lần đau khi rớt xuống hạng Ba mùa này.
Deportivo La Coruna diễu hành trên xe buýt mui trần, mừng vô địch La Liga năm 2000. Ảnh: EPA.
Trong 20 năm qua, chức vô địch La Liga được chuyền tay giữa năm CLB. Real và Barca vẫn là những thế lực lớn nhất, Atletico Madrid vẫn là đối thủ khó nhằn với bất kỳ ông lớn nào. Valencia – dù chệch choạc – vẫn đứng ở nửa trên La Liga mùa 2019-20. Còn Deportivo La Coruna trở thành dấu lặng buồn và vừa rơi xuống giải hạng Ba của Tây Ban Nha. Bi kịch này là cái giá quá đắt mà nhà vô địch Liga đầu tiên trong thiên niên kỷ mới phải trả cho những năm tháng bay quá gần mặt trời.
Chẳng phải mà ngẫu nhiên biệt danh của đội bóng vùng Galacia trong quá khứ là "Siêu Depor". Mệnh danh ấy xuất phát từ việc họ không những có thể cạnh tranh sòng phẳng mà còn vượt qua cả hai đại gia truyền thống Real và Barca. Đỉnh cao tới vào ngày 19/5/2000. Deportivo bước vào ngày cuối của mùa giải với vị trí nhất bảng, hơn đội xếp thứ nhì là Barca ba điểm. "Siêu Depor" chỉ cần hòa trên sân nhà trước Espanyol - đội bóng không mấy bận tâm nếu thất bại của họ có thể khiến đối thủ cùng thành phố Barca mất ngôi – là sẽ đoạt chức vô địch Tây Ban Nha đầu tiên trong lịch sử.
Chỉ cần một điểm, nhưng không một thành viên nào của đội bóng vùng Tây Bắc Tây Ban Nha chủ quan.
Năm 1994, cũng đúng vòng cuối, Deportivo hụt chân và lỡ cơ hội vô địch. Khi ấy, Deportivo, trên sân nhà, cần thắng Valencia để chắc chắn vô địch. Tới phút bù giờ, tỷ số vẫn là 0-0, và đội chủ nhà được hưởng một quả phạt đền. Do chuyên gia đá phạt Donato đã bị thay ra sân, Bebeto thì không đủ tự tin với cú đá quyết định, trọng trách được giao cho Miroslav Dukic. Nhưng trung vệ người Nam Tư sút quá hiền để thủ môn Valencia cản phá thành công. Trận đấu kết thúc với tỷ số 0-0 và Barca đăng quang. Mãi tới năm 2011, truyền thông Tây Ban Nha mới biết các cầu thủ trụ cột của Valencia được Barca hứa thưởng một khoản tiền đáng kể để quyết tâm đá tử tế, tránh thất bại. Vì thế, thủ môn Valencia giương cao nắm đấm vui mừng sau khi ôm gọn trái bóng từ chân Dukic.
Cách duy nhất để hàn gắn vết thương năm 1994 là một chiến thắng trong ngày cuối cùng của mùa 1999-2000. Và Deportivo đã làm được điều đó, với hai bàn thắng từ Donato và Roy Makaay. Chức vô địch Liga đầu tiên trong lịch sử có thể xem như đỉnh cao của Deportivo, nhưng vẫn còn có những ký ức tuyệt đẹp khác gắn với "Siêu Depor". Họ đoạt Siêu Cup Tây Ban Nha năm 2000, 2002 và Cup Nhà Vua 2002. Chiến thắng năm 2002 còn thêm phần đặc biệt khi họ đánh bại Real trên chính sân Bernabeu vào đúng dịp kỷ niệm 100 năm thành lập đội bóng. Khi các cầu thủ Deportivo lên bục nhận giải, các CĐV của họ hát vang ca khúc "Chúc mừng sinh nhật" như muốn trêu ngươi những Madridista.
Khi đó, Deportivo là một đội bóng cực khó bị đánh bại. Đội quân của Javier Irureta luôn được xây dựng trên nền tảng của bộ đôi tiền vệ trung tâm chắc chắn và một tiền vệ kiến thiết, tạo nên tam giác nơi hàng tiền vệ. Trong sơ đồ 4-2-3-1 của Irureta, cặp tiền vệ trung tâm Mauro Silva – Flavio Conceicao đảm bảo sự vững chắc, tạo điều kiện cho những tài năng tấn công như Djaminha, Victor, Fran hay Roy Maakay tỏa sáng.
Sau chức vô địch Liga 1999-2000, Deportivo hai lần về nhì và hai lần xếp thứ ba trong bốn mùa giải sau đó. Tại đấu trường châu Âu, họ gây tiếng vang với những chiến thắng trước Man Utd tại vòng bảng Champions League mùa 2001-2002, loại Juventus khỏi vòng 1/8 hai năm sau đó.
Nhưng đỉnh cao châu Âu của họ phải là chiến thắng không tưởng 4-0 trước AC Milan hùng mạnh. Trong trận lượt đi tại San Siro, Milan dễ dàng thắng 4-1 với cú đúp của Kaka cùng các bàn của Andriy Shevchenko và Andrea Pirlo. Trận lượt về vì lẽ đó được nhiều người xem chỉ là thủ tục, bởi chưa đội bóng nào trong lịch sử có thể lật ngược thế cờ khi đã thua với cách biệt ba bàn ở lượt tứ kết đầu tiên. Milan của năm 2004 thậm chí còn sở hữu đầy binh hùng tướng mạnh, với những huyền thoại ở hàng thủ như Paolo Maldini, Alessandro Nesta và Cafu.
Màn ngược dòng không tưởng của Deportivo trước Milan năm 2004.
Thế rồi đội bóng hùng mạnh ấy như bị thiêu sống trong sức nóng khủng khiếp của chảo lửa Riazor tại lượt về. Bốn bàn của Walter Pandiani, Juan Valeron, Albert Luque và Fran giúp Deportivo làm nên lịch sử, vang danh "Super Depor" toàn cõi châu Âu. Năm ấy, thứ duy nhất ngăn cản Deportivo tiến vào chung kết Champions League là một quả penalty của Derlei. Họ hòa Porto không bàn thắng ở lượt đi và thúc thủ 0-1 ở lượt về trước đội bóng của HLV mới nổi Jose Mourinho.
Nhưng ít ai ngờ rằng đó sẽ là vũ khúc thiên nga, rằng Deportivo sẽ chỉ có thêm một lần được đá vòng bảng Champions League trước khi biến mất hoàn toàn khỏi sân chơi lớn nhất châu lục, rồi giải đấu hạng cao nhất của Tây Ban Nha.
Đôi cánh Icarus
Tháng 5/2011, đội bóng đã ngăn cản Deportivo tới chức vô địch 16 năm trước tiếp tục gieo sầu cho đội chủ sân Riazor. Trên sân nhà, Deportivo thua Valencia 0-2, và phải xuống chơi tại giải hạng nhì Segunda lần đầu kể từ năm 1991. Đội hình của họ hôm ấy vẫn còn sót lại nhạc tưởng tài hoa Juan Valeron và đội trưởng Manuel Pablo từ kỳ tích Champions League 2003-2004. Đây là lần thứ hai trong sự nghiệp, Valeron phải chứng kiến đội bóng anh khoác áo xuống hạng, sau lần đầu cùng Atletico Madrid 11 năm trước đó.
Kể từ năm 2011, Deportivo như một con quay yo-yo di chuyển giữa hai hạng Nhất và Nhì. Họ thăng hạng mùa 2012-2013 để rồi xuống hạng ngay sau đó. Lần trở lại thứ hai vào mùa 2014-2015 có chút khá khẩm hơn khi trụ lại được bốn mùa, để rồi một lần nữa ngụp lặn tại Segunda khi mùa giải 2018-2019 bắt đầu. Và tuần này, họ rơi xuống hạng Ba dù chưa được đá trận cuối cùng vì dịch Covid-19. Theo lịch ban đầu, Deportivo sẽ gặp Fuenlabrada tối 20/7, song trận đấu đã bị hoãn do một số cầu thủ đội bóng thành Madrid dương tính với virus Corona.
Ban tổ chức giải quyết định hoãn trận đấu, nhưng vẫn cho tiến hành những trận đấu còn lại. Hệ quả là cả hai đối thủ cạnh tranh Lugo và Albacete đều giành chiến thắng, khiến Deportivo chính thức xuống hạng dù còn một trận chưa đấu. Kết quả này khiến ban lãnh đạo Deportivo phẫn nộ và kiên quyết kiện đến cùng với lý do "các trận đấu đáng lẽ cần được diễn ra cùng giờ để đảm bảo tính công bằng".
CĐV Deportivo đổ ra đường phản đối quyết định mà họ cho là xử ép, khiến đội nhà xuống hạng. Ảnh: EFE.
Dù vì lý do nào đi chăng nữa, việc một đội bóng từng vô địch Tây Ban Nha, khiến những đại gia lục địa già phải kiêng dè giờ đây đòi ra tòa để giữ một suất ở giải hạng Nhì là một sự xuống cấp khủng khiếp. Cả công lẫn tội đều thuộc về Chủ tịch Augusto Cesar Lendoiro – người đến với đội bóng hạng Hai này vào thập niên 1980 và đưa họ lên chơi tại Primera năm 1991 sau 18 năm vắng bóng. Cùng với thành tích ấn tượng này là một sự thay đổi hướng đi của ban lãnh đạo.
Từ tập trung vào ổn định tình hình tài chính và cải thiện cơ sở vật chất đội bóng, Lendoiro chuyển sang đầu tư vào các cầu thủ. Những bản hợp đồng chất lượng như Bebeto, Donato, Mauro Silva hay sau này là Rivaldo, Djalminha... đã góp phần thay da đổi thịt đội bóng. Nhưng kèm theo đó là những gánh nặng tài chính khổng lồ, vượt quá tầm với của một đội bóng không được sự hậu thuẫn mạnh mẽ như Real hay Barca. Theo Transfermarkt, từ mùa giải 1994-1995 tới 2004-2005, chỉ hai lần số tiền chi ra thấp hơn số tiền thu về từ việc bán cầu thủ. Chỉ trong vòng ba mùa kể từ sau chức vô địch, chênh lệch tiền chuyển nhượng của Deportivo là âm 69,55 triệu euro (khoảng 81,5 triệu USD).
Một năm sau khi bị loại khỏi bán kết Champions League, cả HLV Irureta lẫn tiền bạc đều rời bỏ Deportivo. Đội bóng này tuyên bố theo đuổi chính sách sử dụng những cầu thủ trẻ tự đào tạo. Nhưng đây thực chất là giải pháp bất khả kháng khi túi tiền đã cạn kiệt, hơn là đặt niềm tin vào những sản phẩm cây nhà lá vườn. Chuyên gia bóng đá Tây Ban Nha Sid Lowe viết năm 2005: "Khó mà gạt bỏ được cảm giác đây là kết thúc của một kỷ nguyên tại Riazor khi chứng kiến sự chững lại, buồn chán và xuống dốc của đội bóng này".
Tới năm 2008, những hảo thủ như Luque, Makaay, Victor, Mauro Silva, Djalminha, Pandiani, Capdevila, Duscher, Scaloni, Coloccini, Naybet, Donato, Andrade và Fran đều đã rời đi hoặc giải nghệ. Tờ El Pais viết năm 2009: "Với Lendoiro, Deportivo đã chạm tay vào bầu trời. Ông ấy đã giải cứu họ sau gần 20 năm ở giải hạng Nhì, đưa họ tới một chức vô địch La Liga, hai Cup Nhà Vua và càn quét trời Âu. Nhưng cùng lúc, ông ấy đem về khoản nợ lên đến 160 triệu euro". Cũng trong năm 2009 ấy, đích thân Lendoiro thừa nhận ông mắc sai lầm, không bán cầu thủ khi họ còn được giá.
Chủ tịch Lendoiro (giữa) thừa nhận Deportivo bị ảo tưởng sau chức vô địch La Liga, và khiến CLB trượt dài. Ảnh: AS.
Ông nuối tiếc: "Chúng tôi có ảo tưởng về những danh hiệu, và giờ đây tôi phải tìm giải pháp cho những vấn đề nảy sinh từ giấc mơ này". Sau lần thứ hai xuống chơi tại Segunda, Deportivo phải gánh khoản nợ 156 triệu euro. Các thành viên ban quản lý công bố tình hình tài chính của đội bóng vào tháng 3/2013 với những chỉ trích về mô hình kinh doanh liều lĩnh và sai hướng. Chủ tịch Lendoiro bị xem là tội đồ vì "mô hình quản lý thiếu thực tế, chịu những khoản nợ và đầu tư hoàn toàn vượt khỏi khả năng chi trả của đội bóng".
Đúng vào Giáng sinh năm 2013, Lendoiro đệ đơn từ chức. Ông ngậm ngùi tuyên bố: "Dĩ nhiên trong những năm làm chủ tịch, tôi có mắc những sai lầm và muốn xin lỗi về điều đó. Nhưng tôi muốn khẳng định rằng, mọi thứ đều được làm với mục đích giúp Deportivo bay cao nhất có thể".
Những năm sau đó chứng kiến sự hỗn loạn lại Deportivo. Sau một thời gian tạm ổn định với Tino Fernandez trên ghế chủ tịch, đội bóng xứ Galacia lại rơi vào khủng hoảng. Ngay cả việc bổ nhiệm cựu danh thủ Clarence Seedorf cũng không cứu nổi Deportivo. Nhà cầm quân người Hà Lan chỉ thắng hai trong số 16 trận nắm quyền, và Deportivo xuống hạng lần thứ ba chỉ trong vòng bảy năm sau thất bại 4-2 trước Barca. Đó là ngày đội bóng xứ Catalan đăng quang chức vô địch, tạo nên ngịch cảnh "người về đỉnh cao, người về vực sâu".
Điệu valse trên ghế chủ tịch Deportivo bắt đầu, với Paco Zas thay thế Fernandez, và rồi lần lượt là Tono Armenteros và Fernando Vidal. Nhưng Deportivo vẫn không thể đứng dậy nổi. Tại Segunda mùa này, họ chỉ kiếm được 48 điểm sau 41 trận và xếp thứ 20 trên 22. Câu chuyện về sự sa sút của một thế lực đầu những năm 2000 có thể bắt gặp tại Anh và Italy với Leeds và Parma.
Xuống hạng Ba, ngập trong nợ nần, Deportivo chưa biết khi nào mới trở lại với ánh mặt trời ở La Liga. Ảnh: RCD.
Nhưng trong khi Parma đã trở lại Serie A được hai mùa, Leeds vừa thăng hạng sau 16 năm thì ngày về Primera của Deportivo La Coruna vẫn còn xa diệu vợi. Dưới thời Chủ tịch Lendoiro, Deportivo quả đã chạm tới bầu trời. Nhưng giống như câu chuyện về đôi cánh Icarus trong thần thoại Hy Lạp, không phải ai cũng chịu được sức nóng thiêu đốt từ mặt trời. Đôi cánh mong manh của Deportivo vì lẽ đó bị thiêu rụi, khiến họ chìm sâu giữa đại dương mênh mông để rồi giờ đây, "Super Depor" chỉ còn là hoài niệm đẹp của một thời quá khứ.
Thịnh Joey tổng hợp